در عین حالی که کودکان به فرصت‌هایی نیاز دارند تا به تنهایی و به دور از چشم والدین انتقادجو، به آزمایش و بررسی تجربیات و احساسات خود بپردازند، زمان‌هایی نیز وجود دارد که آنها مایل هستند تا شما نیز به ایشان ملحق شوید، مشروط بر اینکه نخواهید کنترل همه چیز را در دست بگیرید. ممکن است بازی کودکان کمی لوس به نظر برسد و شما بیشتر احساس لوس بازی داشته باشید، اما نه تنها باید نقشی را که او می‌خواهد محک بزند، بازی کنید، بلکه با این کار خود موجب می‌شوید که او احساس ارزش و اعتبار پیدا کند، زیرا شما بازی او را، که آفریده ذهن او نیز هست، پذیرفته‌اید.

خیلی مهم است که والدین برای کودکان فرصت‌هایی برای بازی‌های خودانگیخته و فی‌البداهه، به ویژه بازی‌های تخیلی، فراهم کنند و نسبت به بازی کودکانشان، علاقه‌مندی نشان دهند. هیچ‌گاه نباید بازی کودکان را مسخره کرد یا آن را به هم ریخت. زمانی که شما با کودک خود بازی می‌کنید، او باور خواهد کرد که شما به این دلیل با او بازی می‌کنید که از این کار بسیار لذت می‌برید و او را بسیار دوست می‌دارید. چگونه می‌توانید مراقب باشید که خود شما کنترل بازی را در دست نگیرید یا در نحوه بازی او مداخله نکنید؟

با اصلاح کردن یا انتقاد از ایده‌های فرزندتان، او را ناامید نکنید. بدون تردید، ایده‌های بزرگسالان، بهتر و کامل‌تر از ایده‌های کودکان است. با اصلاح کردن ایده­های فرزندتان به او نمی­آموزید که دفعه بعد، ایده بهتری ارائه بدهد، بلکه فقط به نوعی به او گفته‌اید که خودش و ایده‌هایش زیاد باارزش نبوده و به اندازه کافی خوب نیستند. اگر پیشنهادی دارید که می‌خواهید او روی آن فکر کند، آن را به زمان دیگری موکول کرده و پیش از شروع بازی، بازگو کنید.

بازی‌های بدون هدف را بی‌ارزش نپندارید. این نوع بازی‌ها هم در نهایت، شکلی به خود می‌گیرند و این همان معیاری است که می‌توان با آن قدرت خلاقیت و شکل‌گیری احساس هویت را در کودک محک زد. می‌توان فهمید که او چه چیزی را دوست دارد و چه چیزی را دوست ندارد.

چنانچه کاری را که از نظر شما هدفمند است، به او تحمیل کنید، نه تنها خود را در معرض خطر تحمیل دیدگاه­تان، نسبت به این که «کدام بازی مناسب است» قرار داده‌اید، بلکه به نوعی به او فهمانده­اید که به انتخاب‌های او اعتماد ندارید و آنچه را که انجام می‌دهد تا «خودش باشد» تایید نمی‌کنید. در نهایت می‌تواند این گونه تعبیر شود که شخصیت او مورد تایید شما نیست.

بازی کردن برای برخی کودکان دشوار است. برای اینکه بتوانند بازی کنند و با اعتمادبه‌نفس بیشتری، ایده‌های خود را ارائه نمایند، باید به آنها کمک کرد. آنها باید یاد بگیرند که چگونه خلاق بوده و سررشته یک داستان تخیلی را در دست خود بگیرند. اگر فرزندی دارید که وقتی از او خواسته می‌شود یک نوع بازی را انتخاب کرده و بازی کند، علاقه چندانی از خود نشان نمی‌دهد، شاید بتوانید از طریق بازی کردن با او، به وی کمک کنید یا اینکه با راهنمایی‌های دقیق خود، فرصت‌های بازی متنوع­تری را برای او فراهم کنید.

ممکن است این کار کمی برای شما دشوار باشد. بسیاری از بزرگ‌سالان با بازی‌های بچگانه و تخیلی، زیاد راحت نیستند. اما لازم نیست کودکان حتما از این احساس آنها آگاه شوند. می‌توانید همه کارهای معمولی و روزمره خودتان را سوژه بازی قرار داده و با استفاده از بازی‌های آن‌ها، با یکدیگر بازی کنید. یکی از راه‌های آسان ورود به دنیای کودکان، این است که در کنار آنها بنشینید و با استفاده از کاغذ و مداد شمعی با یکدیگر نقاشی بکشید.

بازی تخیلی

بازی تخیلی، فرصتی است برای کودک تا بدون هیچ واهمه‌ای از شکست و نداشتن برخی مهارت‌ها، بتواند به تقویت قوه خلاقه خود بپردازد. این نوع بازی، ذهن را باز می‌کند. خیال‌پردازی به کودک قدرت انتخاب بی‌پایان می‌دهد. در نتیجه، ذهنی انعطاف‌پذیر و سریع‌الانتقال پیدا خواهند کرد. بازی‌های تخیلی، یک قاعده اصلی و مشخص ندارند که فرد دیگری خواهان رعایت کردن آنها باشد (به عنوان مثال: مداد را باید این‌گونه در دست بگیری، جعبه رنگ را رنگی و کثیف نکنی، رنگ روی زمین نریزد). اگر فعالیت‌ها در ذهن کودک انجام پذیرند، هیچ مشکلی به وجود نمی‌آید. آنها در دنیایی ورای انتقادات و رویدادهای ناگوار به بازی می‌پردازند. که در آن نه‌تنها ایمن، بلکه تحت کنترل نیز هستند.

اگر شما هم به آنها ملحق شوید، هم می‌توانند تخیلات خود را کنترل کنند، هم به نوعی شما را تحت کنترل خود در بیاورند. دوباره باز می‌گردیم به جنبه بسیار مهم قدرت در رابطه والد-فرزندی. کودکان فقدان قدرت را در خودشان، در مقایسه با بزرگسالان کاملا احساس می‌کنند. اگر آنها به این نتیجه برسند که قدرت به معنای خشونت و بدرفتاری است، سعی می‌کنند به انواع مختلف استراتژی خشونت و بدرفتاری، متوسل شوند. برای آنها فرصت‌های زیادی در آن سوی دیوارها فراهم کنید تا بتوانند در بازی و خیال از قدرت استفاده کرده و تصمیم‌هایی را که باید در دنیای واقعی برای زندگی خود بگیرند، بدون ترس از شکست در این دنیای خیالی، محک بزنند.

منبع: مرکز مشاوره و روانشناسی ایران-بهترین مشاور کودک:شرکت در بازی کودکان